Sztuka Ziemi to propozycja warsztatów inspirowanych sztuką „land artu” skierowana do osób dotkniętych różnymi dysfunkcjami życiowymi, ale nacechowanymi ogromną wrażliwością. W warsztatach, które odbyły się w lipcu i w październiku 2023 r. w Domu Świętej Rodziny w Orzyszu, wzięło udział 100 osób. Uczestnicy byli otwartymi, inspirującymi ludźmi, którzy poprzez udział w zaproponowanych warsztatach zrozumieli, że oni też mogą być twórcami, mogą tworzyć – obrazy, dzieła sztuki, ale też dźwięki i właściwie prawdziwe koncerty. Po wspólnej pracy prowadzący proponowali prawdziwy wernisaż z ekspozycją prac uczestników oraz wysłuchanie nagranego koncertu. Działy się w związku z tym prawdziwe cuda – wzruszenie, czasem łzy, a najczęściej zadziwienie, że tworzyć może każdy człowiek. Co robili nasi uczestnicy?
„Galeria portretów”
Uczestnicy na długiej wstędze kartonu odrysowywali własne dłonie, następnie powstałe kontury wypełniane były ulubionymi kolorami. W ten sposób z pojedynczych „autoportretów” powstał zbiorowy portret grupy, swoiste zwizualizowanie przynależności do wspólnoty. Następne zadanie polegało na namalowaniu obok ważnego dla każdego elementu przyrody – lasu, kota czy kwiatów. Trzecim elementem kompozycji było namalowane własne imię. Imię, spięło wizerunek dłoni i przyrody w jedną całość. Wykonana została praca – panorama grupy.
„Tutaj jestem”
„Tutaj jestem” – to działanie, które realizowane było na pobliskiej ośrodkowi łące. Uczestnicy zostali wyposażeni w tekturowe prostokąty, na których stworzyli obrazy malowane „farbami” pozyskanymi bezpośrednio z natury: z liści, kwiatów, mchów, ziemi, kory czy błota. Z jednej strony był to trening wrażliwości, z drugiej realizacja prac wizualnych niecodziennymi metodami. Powstałe prace zostały oprawione, a z nich zaaranżowana wystawa. Prace umieszczono na specjalnie przygotowanych stelażach, ustawionych wokół drzewa. Profesjonalna ekspozycja uzmysłowiła uczestnikom różnorodność świata przyrody, wzmocnioną indywidualną, osobistą i czułą realizacją.
„Kamienny krąg”
„Kamienny krąg” to działanie malarskie na kamieniach. Uczestnicy wyobrazili sobie samotny kamień na łące, w który odbija się niebo. To niebo nad kamieniem mogło mieć różne kolory i zapowiadać różną pogodę. Posługiwano się różnymi odcieniami niebieskiego, ale uczestnicy mogli też w miarę potrzeb korzystać z innych barw. Sięgali więc po biel, czerń czy czerwień. Symbolice koloru niebieskiego dedykowano dłuższą chwilę refleksji. Powstały niezwykłe prace, za którymi kryły się opowieści, którymi uczestnicy chętnie się dzielili. Z gotowych prac stworzono ekologiczne obrazy w dużych niebieskich ramach, umieszczonych na trawniku przed ośrodkiem, czasem instalacje powstały na łące.
„Kolorowe ptaki”
Uczestnicy otrzymali drewniane ptaszki, które malowali według zaproponowanego kodu kolorystycznego. Powstała niezwykła kolekcja „kolorowych ptaków”, które swoją różnorodnością kolorystyczną i formalną zwizualizowały temat bioróżnorodności otaczającego nas świata. Z gotowych ptaków, na dużej ramie okiennej stworzono instalację wizualną, która zawisła w ogrodzie. Powstała kolekcja stała się inspiracją do rozmowy o tym, jak uczestnicy zajęć się różnią, jak ludzie na świecie są odmienni.
„Próba zamknięcia świata w pudełku”
To działanie również zostało zrealizowane w naturalnym środowisku. Wyposażeni w małe buteleczki uczestnicy wyruszyli na poszukiwanie jednego elementu natury, który może stać się symbolem mikrokosmosu, w którym odbywały się warsztaty. Inspirowani „śnieżnymi kulami” np. z Paryża z wieżą Eiffla czy Wenecji – z gondolą, tworzyli własne obiekty. Gdy w buteleczkach umieszczone zostały kamyki, muszelki czy patyki napełniane zostały one wodą, „śniegiem” i innymi elementami. Zanim każdy uczestnik zabrała swoją „śnieżną kulę” ze sobą stworzono w ciemnym pomieszczeniu instalację, umieszczając skończone prace na podświetlanych tablicach.
„Wyobraź sobie, że to jest inaczej”
„Wyobraź sobie, że to jest inaczej” – wydrukowane tabliczki z takim tekstem były umieszczane przez uczestników w różnych miejscach. Tabliczki zachęcały do refleksji o sprawczości naszych działań ekologicznych i społecznych. I choć jest to trudne działanie konceptualne, to spotkało się ono z bardzo żywą reakcją uczestników.
„Dźwięki wody”
W naturze woda występuje wszędzie i jest bardzo ważna. W naszych działaniach odwracamy niejako sytuację i koncentrujemy się na osobistym doświadczaniu wody, wychodząc z założenia, takie podejście oraz wykorzystanie kreatywności wspierają nastawienie pro ekologiczne. Ważna jest interakcja, która pozwala samodzielnie wygenerować dźwięki i je zarejestrować. Dzięki sytuacji eksperymentalnej dopuszczany jest element błędu, pomyłki, napięcie jest zmniejszone i nic nie szkodzi, gdy coś się nie powiedzie. Uczestnicy przy pomocy przygotowanych wcześniej oraz znalezionych przedmiotów, inicjowali powstawanie dźwięków wody. Następnie zostały one zarejestrowane. Bardzo ważna była inwencja własna i możliwość usłyszenia (poprzez słuchawki) nagrywanych odgłosów. Grupa chętnie dawała się wciągnąć w zabawę. Do niektórych dźwięków poszczególne osoby podchodziły emocjonalnie. Sami wymyślali co i jak można nagrać. Po przerwie związanej z „czyszczeniem” nagrań ze zbędnych elementów została zaprezentowana, poprzez system nagłośnieniowy, „symfonia wodna”: kompozycja złożona z nagranych dźwięków z nałożonymi efektami. Przy odsłuchiwaniu grupa była bardzo skupiona i komentowała, rozpoznając kto nagrywał konkretne dźwięki. Po odsłuchaniu kompozycja została nagrodzona brawami. W komentarzach pojawiały się wyrazy zdziwienia, jak interesująco brzmi nagrana woda.
„Kompozycja”
Pozytywny obraz siebie oraz przyjemność z obcowania ze wykonaną przez siebie sztuką (muzyką) były tematem kolejnego działania. Premiowało ono samodzielność, pomysłowość oraz odwagę wystąpienia przed grupą. Podkreślana była rola ciszy, zarówno w muzyce jak i w sytuacji codziennej, co znaczyło że w czasie nagrań uczestnicy proszeni byli o pozwolenie dźwiękom na wybrzmienie i zostawianie przestrzeni pomiędzy nimi. Stereotypowo grupy grają rytmicznie i monotonnie, nie słuchając produkowanych przez siebie dźwięków, co jest nudne, nie sprzyja improwizacji oraz rozwojowi. Działanie polegało na wybraniu prostego instrumentu lub przedmiotu, wydobyciu z niego dźwięku, zaimprowizowaniu krótkiej kompozycji. Była ona rejestrowana i natychmiast odtworzona wchodząc w zasób biblioteki nagrań. Uczestnicy występowali solo, czasem parami lub w trójkach przed grupą. Po nagraniu wszystkich chętnych prezentowana była kilkuminutowa kompozycja z wykorzystaniem zarejestrowanych dźwięków. Czasem uczestnicy wydobywali dźwięki z obecnych przedmiotów dodatkowo wzbogacając utwór dźwiękowy.
Program dofinansowany jest przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Grażyna Hodun
